“Welke kerken in onze gemeente blijven behouden voor de eredienst?”

“Welke kerken in onze gemeente blijven behouden voor de eredienst?”

Het gemeentebestuur en de lokale kerkelijke overheid presenteerden dinsdagavond 28 april gezamenlijk een ontwerp van kerkenplan. Dit voorstel bepaalt welke van de elf kerken in onze gemeente zeker behouden blijven voor de eredienst en voor welke kerken na 2024 mogelijk een andere toekomst in het vooruitzicht wordt gesteld. De opmaak van een kerkenplan is een verplichting van de Vlaamse overheid voor elke gemeente die nog aanspraak wenst te maken op subsidies voor restauratie- of onderhoudswerken aan kerken. Na de presentatie van het ontwerp krijgt elke inwoner de kans om tot 31 juli 2015 opmerkingen te maken over het voorstel.   

Omdat de lokale kerkraden openbare instellingen zijn, dragen gemeentebesturen financieel bij tot het onderhoud van de kerken op hun grondgebied. Binnen de Vlaamse overheid gingen er de afgelopen jaren stemmen op die zich afvroegen of de kerkgebouwen voldoende gebruikt worden. De Vlaamse overheid keurde in 2011 een nota goed over de toekomst van de kerkgebouwen.  De kerkgemeenschap verklaarde zich bereid om dit mee te onderzoeken en het gesprek over het kerkenpatrimonium in Vlaanderen op een constructieve manier aan te gaan.

Verplicht kerkenplan

De Vlaamse overheid legde in de conceptnota elk gemeentebestuur de verplichting op om een kerkenplan uit te werken. Dit plan geldt als voorwaarde om nog aanspraak te kunnen maken op subsidies voor mogelijke restauraties of onderhoudswerken. Het plan bevat enerzijds de kerken die op lange termijn worden herbevestigd voor de eredienst en duidt anderzijds ook de kerkgebouwen aan die op termijn mogelijk een andere toekomst krijgen.

De gesprekken in Mol tussen de gemeentelijke en kerkelijke overheid werden kort na de verspreiding van deze nota opgestart. Zo werd er een werkgroep opgericht met een vertegenwoordiging van kerkelijke zijde en vertegenwoordigers vanuit het gemeentebestuur. Het kerkelijke deel van de werkgroep bestaat uit leden van de parochieteams, de lokale kerkraden en de pastoresploeg. De werkgroep van het gemeentebestuur werd samengesteld met betrokken beleidsverantwoordelijken en ambtenaren. De werkgroep vergaderde de afgelopen jaren zowel gezamenlijk als afzonderlijk. Samen werd gestreefd naar een gedeeld standpunt omtrent een ontwerp van kerkenplan voor Mol. Dit plan omvat tien kerkgebouwen in onze gemeente, met uitzondering van de kerk in de abdij van Postel.

Denkoefening aan kerkelijke zijde

De kerkelijke groep stelde in zijn vergaderingen meteen vast dat de Sint-Pieter en Pauwelkerk in het Centrum buiten discussie staat en dat ze absoluut gevrijwaard moet blijven als een ruimte voor de eredienst. Wanneer de vergaderingen omtrent het kerkenplan van start gingen, was al bekend dat de parochies Achterbos en Donk een aanvraag tot opheffing van de parochie bij de bisschop hadden ingediend en dat in 2015 een fusie met de centrumparochie zou volgen.

Verder nam de kerkelijke groep als uitgangspunt dat tot 2024 alle andere kerken open blijven tenzij plaatselijke parochiegemeenschappen zelf anders oordelen. Dat betekent dat tot deze datum het gemeentebestuur voor alle kerkgebouwen instaat voor de vereiste veiligheids- en instandhoudingswerken.

Voor de langere termijn na 2024 wilde de kerkelijke groep naast de centrumkerk nog enkele kerken aanduiden voor de eredienst en kerkelijke gemeenschapsopbouw. Zo ging de kerkelijke groep uit van drie andere kerken naast de centrumkerk, allereerst geselecteerd op basis van geografische spreiding. Drie geografische clusters werden geselecteerd: ‘Ezaart en Millegem’, ‘Rauw en Wezel’ en ‘Ginderbuiten, Gompel en Sluis’.

Een tweede visie op de overblijvende kerkgebouwen ging dieper in op de specifieke gebouwen en de toekomstmogelijkheden hiervan. Zo ontstond het idee om naast de Sint-Pieter en Pauwelkerk nog één groot kerkgebouw te bewaren dat over de nodige flexibiliteit beschikt om te worden aangepast aan de noden van de toekomst. Hiervoor kwamen de kerken van Ginderbuiten, Gompel en Millegem in aanmerking. Daarnaast zouden twee van de stemmige neogotische kerken kunnen dienen voor bijzondere vieringen zoals huwelijken, doopsels  en samenkomsten in kleinere kring. Vanuit deze specifieke religieuze uitstraling komen Rauw, Sluis en Wezel als kandidaten naar voor. 

Voor de ‘kerkelijke groep’ was het ook duidelijk dat beide dimensies (‘geografische spreiding’ en ‘specificiteit gebouwen’) op mekaar gelegd kunnen worden om uiteindelijk te landen op het uiteindelijke behoud van vier kerken voor de eredienst. Beide afwegingen sluiten vrij goed op elkaar aan.

Denkoefening gemeentebestuur   

Onafhankelijk van de oefening aan kerkelijke zijde verrichte het gemeentebestuur een uitgebreid onderzoek naar de bouwtechnische toestand en andere kenmerken van de verschillende kerken. Ook de eigendomssituatie, het juridische kader en de erfgoedwaarde van elk kerkgebouw werd in beeld gebracht.

Eindresultaat

Vanuit dit onderzoek – en rekening houdend met de gewenste geografische spreiding en het verzoek om één grote en twee neogotische kerken op lange termijn te vrijwaren voor de eredienst – vinden beide partijen overeenstemming in de selectie van volgende te vrijwaren kerken. Beide partijen engageren zich om in nauwe samenspraak te investeren in deze kerkgebouwen.

ü  Sint-Pieter en Pauwelkerk in het Centrum als centrale kerk

ü  Millegem als grote kerk

ü  Sluis en Wezel als kleine stemmige kerken met erfgoedwaarde

Wat met de overige zes kerkgebouwen? 

Buiten Achterbos en Donk engageert het gemeentebestuur zich om de overige vier kerkgebouwen minstens tot 2024 te onderhouden. Zo kunnen deze kerken in deze periode open blijven voor de eredienst, tenzij de lokale parochie anders beslist. Wanneer een kerk niet meer gebruikt wordt voor de eredienst, kan de bisschop deze onttrekken aan de eredienst.

Na deze ontwijding is het aan de betrokken eigenaar - de kerkfabriek of het gemeentebestuur - om de verdere toekomst van het gebouw en de gronden te bepalen. Het spreekt voor zich dat beide partijen voor geen enkele locatie overhaaste beslissingen nemen. Alle opties staan open, van herbestemming van het bestaande gebouw tot een volledige nieuwe herontwikkeling van de site.

Tal van inspirerende en mooie voorbeelden uit binnen- en buitenland bewijzen dat er prachtige zaken mogelijk zijn. Voor de kerk van Donk ligt al wel een toekomst vast. Zo zal dit kerkgebouw worden omgebouwd tot gemeenschapscentrum.

Opmerkingen?

Het voorstel dat nu wordt gepresenteerd, is slechts een ontwerp. Pas in het najaar van 2015 of het voorjaar van 2016 volgt de definitieve goedkeuring van het uiteindelijke plan door de gemeenteraad en de kerkelijke overheid. Vooraleer definitief te beslissen, krijgt elke inwoner de kans om zich uit te spreken over het voorstel. Zo kan je voor 31 juli eventuele opmerkingen kenbaar maken per mail aan federatiebalenmol@live.be (aan kerkelijke zijde) of via secretariaat@gemeentemol.be (gemeentebestuur). Per post verstuur je eventuele opmerkingen naar Werkgroep Kerkenplan, Graaf de Broquevillestraat 2 (kerkelijke zijde) of Gemeentebestuur Mol, Molenhoekstraat 2 (gemeentebestuur), telkens in Mol. Na kennisname van alle opmerkingen werken het gemeentebestuur en de kerkelijke overheid een finaal ontwerp uit.  

Met vriendelijke groeten

Roeland Kortleven

Bestuurssecretaris communicatie

Communicatiedienst

Gemeentebestuur Mol

Tel.: 014 33 09 60

Gsm: 0478 96 04 73

Roeland.kortleven@gemeentemol.be

Informatie@gemeentemol.be