Bedelzangtradities

Bedelzingen is een traditie waarbij zangers, jong en/of oud, van deur tot deur gaan. Al zingend proberen ze zo veel mogelijk snoep of geld bij elkaar te krijgen.
Sommige tradities komen voor in grote delen van Vlaanderen, zoals Nieuwjaarke Zoete, Driekoningen of Sint Maarten.

De k.ERF-regio kent ook uitzonderlijke zanggebruiken. Zeven tradities worden nog actief beoefend in de k.ERF-gemeenten: Nieuwjaarke Zoete, Driekoningen, Sint Maarten, Goriën, Krik Krak, Kaarsje in Lantaarn en Vastenavond. Sommige gebruiken zijn doorheen de jaren uitgegroeid tot licht- en lantaarnstoeten, zoals Krik Krak of Kaarsje in Lantaarn.
Alle bedelzangtradities zijn anders. Andere liedjes, andere manieren van verkleden, een andere datum,… Er wordt ook niet meer overal van deur tot deur gezongen.
Bedelzingen is voor de kleintjes veel plezier en een goed gevulde zingzak. De groten halen mooie herinneringen op aan hun eigen zangtochten.

k.ERF koestert de bedelzangtradities en zette drie jaar lang alle bedelzangtradities in de k.ERF-regio extra in de kijker. Het waren drie mooie jaren waarin de zangtradities een boost kregen.
We hebben de bedelzangtradities onderzocht en dicht bij de kinderen gebracht, onder andere met een ‘Do-It-Yourselfboek’ boordevol creatieve tips en knutselactiviteiten.
Voor de lagere school hebben we educatieve pakketten gerealiseerd, om ook in de klas creatief aan de slag te gaan met het bedelzingen. Leerkrachten kunnen de educatieve lesbundels downloaden via http://www.zing-ze.be/educatieve-pakketten

Zingzakken
Voor nog meer zangplezier heeft k.ERF zingzakken besteld voor alle k.ERF-gemeenten: Balen, Dessel, Geel, Laakdal, Meerhout, Mol en Retie. Zing Ze met een coole zingzak!
In Meerhout kunnen de kinderen hun zingzak afhalen tijdens Nieuwjaarke Zoete op 31 december. Ga zeker zingen aan het gemeentehuis van Meerhout: krijg je zingzak en een warme chocomelk!
In Retie zijn de zingzakken uitgedeeld via de lagere scholen. Ook in Dessel krijgen alle kinderen van de basisscholen een zingzak.

In Laakdal en Mol kunnen de zangertjes een zingzak krijgen in de bibliotheek. In Laakdal ook aan het onthaal van het gemeentehuis en in Mol aan het onthaal van ’t Getouw.
Nieuwjaarke Zoete-zingers van Balen kunnen zich op 31 december tussen 10u en 12u laten fotograferen in ruil voor een zingzak aan het standje van KWB Hulsen naast PC Hulsen. Wie op 6 januari Driekoningen gaat zingen, kan voor een zingzak terecht in VC De Kruierie in Balen, van 10 tot 12 uur.

Zangtradities

Nieuwjaarke Zoete
Tijdens Nieuwjaarke Zoete trekken vele Kempische kinderen zingend van deur tot deur. Met hun lied wensen de kinderen een voorspoedig nieuwjaar, in ruil voor snoep of een centje. Behalve als de kinderen voor een gesloten deur staan dan zingen ze over ‘de gierige pin in huis’.

In Laakdal gaat het nieuwjaarzingen dit jaar door op zaterdag 30 december.
In Meerhout en Balen-Hulsen viert men Nieuwjaarke Zoete op zondag 31 december.
In Geel besliste de kindergemeenteraad dat Nieuwjaarke Zoete doorgaat op 31 december, met lokale afwijkingen op zaterdag 30 december.

Driekoningen
Driekoningen: getooid met een kartonnen draaister, enkele oude tafellakens en een papieren kroon zingen de kinderen een snoepbuit bij elkaar.
Het gebruik gaat terug op het Bijbelse verhaal van Melchior, Bathasar en Casper die het pasgeboren kindje Jezus gingen bezoeken.

Driekoningen vieren we in alle k.ERF-gemeentes op 6 januari. Behalve in Retie-centrum vieren we Driekoningen op 5 januari.
In Dessel kunnen de zangertjes zich vanaf 13.30 uur op het Campinaplein verwarmen aan warme chocomelk en vers gebakken wafels. KWB Witgoor voorziet vanaf 14 uur aan cultuurhuis Komdis (Hameldijk 1) warme chocomelk en wafels voor de kleintjes en glühwein voor de groten.

Goriën
Op 12 maart is het traditioneel Goriën in Retie. De kinderen van de basisschool vieren dan de feestdag van Gregorius de Grote, de patroonheilige van de schoolgaande jeugd. Getooid met kronen van papieren bloemen, wandelen de kinderen naar de goriënberg. Tijdens hun tocht blazen ze op koehoorns om de lente te verwelkomen. Vroeger verzamelden de kinderen tijdens hun zangtocht eieren, nu snoep en centjes. Maar de lunch staat nog steeds in het teken van eitjes.

Krik Krak
De laatste zondag van september is er in Retie Krik Krak: een vrolijk dorpsfeest, met ’s avonds de traditionele lichtstoet. Wie heeft de mooiste lantaarn? Krik Krak verschilt nauwelijks van ‘Kaarsje in Lantaarn’ of andere lichtstoeten: deze tradities sluiten de zomer feestelijk af. Vroeger gingen de kinderen met een uitgeholde biet van deur tot deur zingen, maar het bedelen is er tegenwoordig niet meer bij. Na een korte wandeling door de centrumstraten krijgen de kinderen een Krik Krakkoek.

Sint Maarten
Op 11 november vieren ze in Retie Sint Maarten, de patroonheilige van de gemeente. Overdag gaan groepjes verklede kinderen van deur tot deur zingen voor wat snoep of kleingeld.
’s Avonds verzamelt iedereen rond het Sint Maartensvuur. Sinte Mette komt dan op bezoek en deelt Sint Maartenbroodjes uit aan de kinderen. Sint Maartensvuren komen nog voor in Dessel en enkele gehuchten van Mol, maar het zingen gebeurt alleen in Retie.

Vastenavond - Carnaval
Vastenavond (of Carnaval) wordt in Balen-Olmen gevierd op de maandag voor de vasten (12 februari 2018). Maandagvoormiddag trekken jong en oud door de straten van Olmen. Volledig verkleed trekken ze zingend van deur tot deur voor wat snoep of kleingeld. Vroegen werd vooral spek en eieren uitgedeeld aan de volwassenen, nu krijgen ze wat geld of een pintje.
Maandagnamiddag is er de traditionele hanekap. Wie wint, wordt de volgende dag op het Marktplein van Olmen tot koning of koningin gekroond.

Kaarsje in Lantaarn
Licht, lantaarn en lied, dat zijn de drie belangrijkste elementen van deze traditie. De zangertjes gaan op pad met kleurrijke lampionnen (vroeger uitgeholde bieten) en ze zingen verschillende liedjes.
De lantaarnstoeten gaan door als de dagen korter worden en de nachten langer. De zomer wordt vrolijk uitgezongen. Van deur tot deur zingen is er in Dessel niet meer bij. Na hun tocht krijgen de kinderen een wafel.
Kaarsje in Lantaarn gaat door in Mol-Ezaart , Mol-Achterbos en Dessel, op het einde van september of oktober.
Immaterieel erfgoed

Bedelzingen is ontastbaar. Je kunt het voelen in je hart, maar je kunt het niet aanraken. Dat noemen we immaterieel erfgoed, ontastbare gebruiken die we graag delen met volgende generaties. Want ze zijn waardevol!
Immaterieel erfgoed is zeer divers: stoeten, processies, theaterkunsten, muziek, ambachten, dialecten... Maar ook de bedelzangtradities willen we koesteren voor onze kinderen.
Wil je meer te weten komen over immaterieel erfgoed? Surf dan naar www.immaterieelerfgoed.be

Over k.ERF | k.ERF is kort voor ‘Kempisch erfgoed’. K.ERF is een intergemeentelijk samenwerkingsverband rond cultureel erfgoed tussen de gemeentes Balen, Dessel, Geel, Laakdal, Meerhout, Mol en Retie. De coördinatie van de culturele erfgoedwerking gebeurt door de erfgoedcel k.ERF die gevestigd is in Geel. K.ERF ondersteunt erfgoedprojecten en verenigingen die zich inzetten voor het lokale Kempische erfgoed.
www.erfgoedcelkerf.be
Contact k.ERF | Erfgoedcel k.ERF | Annick Van herp | 0498 17 14 76 | annick@erfgoedcelkerf.be