Gouverneur Cathy Berx ‘omarmt de warmte’ in haar jaarlijkse rede

Op vrijdag 2 december sprak gouverneur Cathy Berx haar jaarlijkse state of the province uit voor de voltallige provincieraad Dit jaar lanceerde ze een bijzonder ‘warme’ oproep: een oproep om volop de kaart van warmte-energie te trekken. Aan de hand van heel concrete maatregelen en voorstellen, ideeën en inzichten gaf gouverneur Cathy Berx aan hoe en waar er warmtekansen voor het grijpen liggen. Voor de hogere overheden, maar zeker en vast ook voor het provinciale beleid. En dat zijn er heel wat.

Het Klimaatakkoord van Parijs, de klimaatdoelstellingen van Europa, van Vlaanderen,… acties en inspanningen om de uitstoot van broeikasgassen sneller en steviger te doen dalen, kunnen niet langer op zich laten wachten. Minder uitstoot, dat betekent ook en vooral inzetten op hernieuwbare energie. Een duurzame energiemix van zon, wind en warmte kan en zal de hefboom zijn voor een duurzame energietoekomst in Antwerpen, Vlaanderen en België.

Gouverneur Cathy Berx: “Provincie Antwerpen mag zich gelukkig prijzen, want herbergt een enorme troef: WARMTE. Het warmtepotentieel waarover onze provincie beschikt is enorm. Denk aan de gigantische hoeveelheden beschikbare restwarmte in de Antwerpse haven, denk aan de aanwezigheid van geothermie of aardwarmte in de Kempische regio. Geografisch goed en vooral evenwichtig verdeeld. De kansen om al dit potentieel te benutten zijn navenant, en tegelijk ook erg nodig! 56% van de Vlaamse energievraag bestaat uit warmte. Of nog, Vlaanderen verbruikt zowaar drie keer meer energie voor warmte dan voor elektriciteit. VITO berekende dan weer dat groene warmte tegen 2020 een derde tot de helft van de Belgische doelstelling ‘13% hernieuwbare energie’ kan invullen.”

Enkele kansen om dat warmtepotentieel maximaal aan te boren:

· Laat geen restwarmte meer verdwijnen in de lucht, in water. In cijfers: uit recente studies blijkt dat er in de haven van Antwerpen ca. 4 200 Gigawattuur/jaar aan restwarmte beschikbaar is. Welnu, de warmtevraag van de stad Antwerpen bedraagt ca. 4 200 Gigawattuur/jaar. Dat is meer dan een perfecte match.

De cijfers voor de volledige provincie geven een gelijkaardig beeld: VITO berekende dat het begrote uitkoppelbaar (restwarmte)aanbod van meer dan 11 000 Gigawattuur/jaar aardig in de buurt komt van de provinciale vraag/nood van ca. 19 000 Gigawattuur/jaar. Deze cijfers spreken voor zich.

Vieze, zwarte rook en dito vervuiling uit fabrieksschouwen aanvaarden we als samenleving terecht al lang niet meer. Hopelijk breekt snel het moment aan dat we ook de “witte rook” verwerpelijk vinden. Want “witte fabrieksrook” is, jawel, verspilde warmte. Warmte die perfect kon dienen als bron van warmte en energie.

· Maar er is nog maar: Behalve die beschikbare, alsnog te veel verspilde restwarmte die tijdens tal van industriële processen zoals verbranding vrijkomt, bulkt ook onze aarde van warmte die we nuttig kunnen aanwenden. Vooral in de Kempen herbergt de grond ontginbare warmte. Recent onderzoek en succesvolle boringen van VITO op de voormalige Balmatt-site in Mol leverden sluitend bewijs: onze provincie beschikt over het potentieel om door middel van geothermie warmte te produceren en te leveren.

· Tegelijk moeten we ook kansen die zich zo aandienen met twee handen grijpen. Tegen 2030 kunnen we niet langer rekenen op Nederlands laagcalorisch gas. Gasimport uit andere landen is mogelijk, maar zal enorme investeringen vragen in de aanpassing van onze gasinfrastructuur voor niet-Nederlands, hoogcalorisch gas. Voorlopige berekeningen komen zelfs uit bij een investeringsbedrag van 1.6 miljard EUR! Zou het niet logischer, en vooral, wijzer zijn om dat geld te investeren in duurzame toekomstgerichte warmtenetten?

· Het einde van de Nederlandse gastoevoer kan nog meer en sterker inspireren. Door bijvoorbeeld resoluut te kiezen voor gasloos. Of beter, voor een geleidelijke uitfasering van gas in bebouwde omgevingen. Buitenlandse voorbeelden bewijzen dat het minder futuristisch is dan het lijkt.

· De Vlaamse Regering liet alvast verstaan dat groene warmte en de uitbouw van warmtenetten een belangrijk onderdeel zullen zijn van het Vlaamse energiebeleid. Warmtenetten verbinden een (rest)warmtebron (fabriek, verbrandingsoven, geothermische put,…) met warmteafnemers. Die keuze voor warmtenetten komt niets te vroeg. Vlaanderen hinkt aanzienlijk achterop in vergelijking met heel wat andere Europese landen.

In Denemarken is maar liefst 60% van de bevolking aangesloten op een warmtenet, in buurlanden Duitsland 12% en in Frankrijk 6%. Aansluiting op een warmtenet leidt tot 75% minder CO2-uitstoot ten opzichte van een regulier huishouden met een cv-installatie. Als dat geen investering waard is!

· Gemeenten die – om tal van goede of minder goede redenen- niet kunnen investeren in windenergie omdat wetten en praktische bezwaren in de weg staan of écht niet over de ruimte beschikken om windmolens optimaal te verzoenen met wonen en werken, roep ik extra op om hun aandeel in de noodzakelijke hernieuwbare energiemix te realiseren via zoveel als mogelijk warmtetoepassingen: warmtenetten waar het kan en/of warmtepompen waar het niet anders kan.

· In Vlaanderen is de warmtepomp allesbehalve ingeburgerd. Een warmtepomp haalt de warmte uit de bodem of uit de lucht. In Scandinavische landen, Duitsland en Oostenrijk worden warmtepompen al jaren veelvuldig en met groot succes gebruikt. Hier komt de zorgvuldig opgebouwde expertise en jarenlange ervaring inzake groepsaankopen van ons provinciebestuur meer dan goed van pas. Provincie, organiseer een groepsaankoop voor warmtepompen en zonneboilers en voorzie in maatwerkadvies voor de beste en meest duurzame oplossing voor een specifieke woning of appartement. Schakel Kamp C, Provinciaal Centrum voor Duurzaam Bouwen en Wonen, mee in. Onze provincie wéét hoe een succesvolle groepsaankoop georganiseerd wordt. Gebruik en verbreed die expertise!

Gouverneur Cathy Berx: “Wachten is echt geen optie. Hopelijk breekt snel de dag aan dat in de provincie Antwerpen evenveel hernieuwbare energie wordt geproduceerd als de vraag naar energie groot is. Dat is de dag waarop Antwerpen de “energieonafhankelijkheid” kan uitroepen. Het is de dag waarop we alle, tot nog toe theoretisch beschikbare hernieuwbare energie écht aanboren en gebruiken. Dan gaat er geen warmte meer verloren en verankeren we op echt duurzame wijze de industrie, bedrijven en zoveel jobs. Onze leefomgeving, maar vooral alle Antwerpenaren zullen er bijzonder wel bij varen.”