Het E-CLAIR project bij VITO

In het E-CLAIR project wordt diabetische retinopathie via AI opgespoord

Artificiële Intelligentie als middel om diabetische retinopathie op te sporen

Zowat drie op de tien diabetespatiënten ontwikkelen in de loop van hun leven diabetische retinopathie. Als deze oogaandoening, veroorzaakt door het teveel aan suikers in het bloed, niet vroegtijdig behandeld wordt, dreigen zij hun zicht te verliezen. Met de financiële steun van het Diabetes Liga Onderzoeksfonds wordt in een grootschalig onderzoek van het UZ Leuven en het Vlaamse onderzoekscentrum VITO en in samenwerking met drie Vlaamse ziekenhuizen, onderzocht of we via artificiële intelligentie (AI) diabetische retinopathie op een betrouwbare manier sneller en goedkoper kunnen vaststellen.

Er is een behandeling die de evolutie van diabetische retinopathie kan remmen en er zo voor kan zorgen dat de patiënt veel langer zijn zicht behoudt. De voorwaarde is echter dat de aandoening zo snel mogelijk wordt ontdekt. Omdat diabetische retinopathie in een vroeg stadium de patiënt geen klachten bezorgt, moeten diabetespatiënten jaarlijks op controle bij hun oogarts (oftalmoloog). Het onderzoek is niet moeilijk: er wordt een foto gemaakt van het netvlies en de oftalmoloog kan daarop zien of er al dan niet sprake is van diabetische retinopathie en of een behandeling moet worden opgestart.

Het onderzoek en de interpretatie van netvliesfoto’s door een oftalmoloog is duur bandwerk. De lange wachttijden bij deze specialist kunnen dan weer resulteren in uitgestelde zorg. De vraag is dan ook of dit onderzoek niet efficiënter en kosteneffectiever kan. Precies daarom is nu, op vraag van het Diabetes Liga Onderzoeksfonds, opgericht bij de Koning Boudewijnstichting, het E-CLAIR-projectopgestart. In het E-CLAIR-project worden twee nieuwe klinische werkwijzen die gebruik maken van artificiële intelligentie vergeleken met de huidige manier van werken. 1.200 diabetespatiënten die in ZNA Middelheim, het UZ Antwerpen en het AZ Turnhout op consultatie komen, worden op drie manieren onderzocht. Ofwel traditioneel, meteen door de oftalmoloog, ofwel via het nemen van netvliesfoto’s die enkel door de computer worden gequoteerd, ofwel via netvliesfoto’s die eerst door de computer worden geanalyseerd, waarna deze ook door een getrainde oftalmoloog in opleiding nog eens worden gecontroleerd. De resultaten worden finaal nog eens door een oftalmoloog nagezien.

“Op die manier kunnen we de kwaliteit van de quotering van de computer via de artificiële intelligentie evalueren in de klinische praktijk”, zegt onderzoekster Nele Gerrits van VITO. “We stellen vast dat de AI-modellen die we nu gebruiken ontzettend streng zijn. Zij zeggen te snel dat er sprake is van retinopathie, terwijl dat niet het geval is. Een oplossing daarvoor zou een manuele controle door een oftalmoloog in opleiding kunnen zijn. Bij dit onderzoek worden alle beelden nadien ook nog eens in het UZ Leuven geanalyseerd en in categorieën opgedeeld. Zo is het mogelijk om te achterhalen hoe zorgvuldig het AI-model precies is.”

Dit onderzoek zal tot eind 2022 duren. “Als uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat de computeranalyse voldoende betrouwbaar is, kunnen we in de toekomst bij de jaarlijkse controle alleen patiënten van wie op de netvliesfoto letsels te zien zijn, doorverwijzen voor gespecialiseerd onderzoek bij de oftalmoloog. Dat wil zeggen dat de oogarts niet langer bezig moet zijn met routine-onderzoek, maar dat hij zich helemaal kan concentreren op de patiënten die werkelijk een oogprobleem hebben. Precies daarom willen we in dit onderzoek ook het kostenplaatje maken, zodat

we op het einde ook zicht hebben op de kostenefficiëntie van het gebruik van artificiële intelligentie”, besluit Nele Gerrits.

In dit onderzoeksproject zullen AI-modellen die ontwikkeld zijn door VITO geëvalueerd worden. Meer dan een half miljoen netvliesbeelden zijn gebruikt bij de creatie van het AI-model. Daarmee is het werk van het onderzoekscentrum VITO afgerond en wordt de software binnenkort ondergebracht in de spin-off MONA onder de leiding van Olivier Ménage.

Over het Diabetes Liga Onderzoeksfonds

In samenwerking met de Koning Boudewijnstichting richtte de Diabetes Liga recent het Diabetes Liga Onderzoeksfonds op. Twee baanbrekende wetenschappelijke projecten – met name het E-CLAIR project en de CRISTAL-studie - kunnen nu alvast op steun rekenen. De ambitie is om tegen 2025 vanuit dit Fonds in totaal 1 miljoen euro in diabetesonderzoek te kunnen investeren.

Over VITO

VITO is een toonaangevend, internationaal onderzoeks- en adviescentrum. Het reikt kennis en technologische innovaties aan die de transitie naar een duurzamere samenleving faciliteren. Dit doen we op het vlak van energie, chemie, materialen, gezondheidstechnologie en landgebruik. Wij verbinden verschillende partijen in een duurzame waardenketen. Door samenwerking, schaalvergroting en toenemende expertise kunnen we zo slimmer gebruik maken van bestaande duurzame oplossingen en nieuwe technologieën ontwikkelen.